Toen Selah Sue begin dit jaar iets te vrolijk haar plaat Persona naar buiten bracht, en daarmee afscheid nam van de antidepressiva, voorspelde ik al haar terugval. Ik zag een getormenteerde ziel, op een punt van manie. Niemand maakte zich luidop die bedenking.
Berichtgeving over mentale gezondheid is vaak eenzijdig. Steeds dezelfde experten krijgen het woord, ervaringsdeskundigen en professionals worden door elkaar gehaald. Ze rammelen hun eigen gelijk af en geen mens vraagt naar de wetenschappelijke onderbouwing. Het zijn meldingen. In de praktijk, daar ben ik als psychiatrisch verpleger vaak genoeg bij, wordt in de ggz stevig gediscussieerd, door tegenstanders die soms elkaars bloed kunnen drinken. Kijkers en lezers zien dat gevecht niet en nemen die gekleurde visies voor waar. “Professor, hoe moeten we dat min of meer plotse jolijt van Selah Sue nu begrijpen?,” hoor je nooit.
Ongevaarlijk is het niet. In De afspraak promootte Selah ongegeneerd psychedelische truffels. Daar kwamen gelukkig wél enkele kranten op terug, alleen was het kalf dan wellicht verdronken. Mensen in zak en as zagen een voormalig hoopje ellende met stralende blik haar wederopstanding vieren. “Ik had egoverlies! Het is een staat van zijn waarbij je inhaakt op een bewustzijn buiten jezelf, waar iedereen met elkaar verbonden is, de natuur, iedereen, waarin je beseft dat we echt, echt allemaal gelijk zijn!” Na de knuffeltherapie is er nu ook de truffeltherapie. Pak maar gauw weer die pillen, Sanne, dacht ik bij mezelf.
Jonge programmamakers, zelf vaak onzekere types, delen graag in die euforie. Ze zijn vooral blij dat het er màg over gaan - zowaar belangrijker dan de inhoud. Zonder enig gevoel voor nuancering smullen ze van de heroïsche verhalen van Stromae en Coely. Ze wekken de indruk dat mentaal onwel zijn de standaard is. Ze zitten bovenop de muziekindustrie waarvan 73% kampt met kwelgeesten, ver boven de gemiddelden, alleen maken ze dat verschil niet. Heel de website the73percent.com is eraan gewijd. Ze normaliseren de psychische kwetsbaarheid. En dat is het niet.
Wie mij kent weet dat ik een lans breek voor het bespreekbaar maken van geestelijke problemen. Alleen zou je haast gaan vergeten dat de meeste jongeren gewoon goed in hun vel zitten, nooit worden gepest en het gros van de volwassenen best tevreden is. Het er voortdurend over hebben voedt de somberte. En als het te vaak over hetzelfde gaat wordt op den duur àlles gezeur. Na twee dagen Kunnen zijn wie je bent was ik met de Warmste Week helemaal klaar. Overdaad schaadt. En het banaliseert ernstige problemen.
Het is aslof er geen enkele BV meer is die op school niet werd ‘gepest’. Dat is vooral pijnlijk voor jongeren die die vreselijkheden echt meemaken. Brillenkas, dikzak, puistenkop, kleine … ik mocht het allemaal horen, en vaak ook. Dat is geen pesten. Het hoort erbij, het is speelplaatstaal. Door het begrip zo uit hollen dreigen de echte pesterijen onopgemerkt te blijven.
Vaak worden ideeën aangereikt die voor de meeste mensen simpelweg niet haalbaar zijn. Met als absolute topper: de sabbatical. “Alle werkenden zouden elke vijf jaar ontslag moeten nemen en dan zes maanden thuis blijven, om na te denken.” Hier is geen wazige kunstenaar aan het woord, maar Sandra Phlippen, Nederlands topeconoom en - hou u vast - socioloog, in Zomergasten, de talkshow voor intellectuelen. Ze verkoopt het als preventie. Je ziet het wel vaker: eggheads die elke voeling met de realiteit verloren. En toch mee de plak zwaaien.
Wie wat dieper graaft vindt gelukkig tegenwicht. Tom Helsen doet wat moois op Facebook. Hij vertelt bijna dagelijks over hoe hij er steeds beter in slaagt zijn weg te vinden. Op een goede manier, soms wat melig, er wordt hem weleens verweten als een kalender van Bond zonder Naam te klinken, maar ik lust zijn stukjes wel. Hij vertelt geen nonsens, heeft het niet over gekke technieken (tenminste, ijsbaden vind ìk geen gek idee). Alleen voor de hoerasfeer ben ik een beetje beducht.
Mentaal onwel zijn werd zo vanzelfsprekend, dat met name stadsjongeren het vreemd vinden wanneer je het zonder psycholoog of lifecoach ook redt. Op zich is het natuurlijk een goede zaak dat de gêne errond verdween. We komen uit een tijd dat rare immuunziekten of ingebeelde allergieën psychische problemen toedekten. Dat raakt er een beetje uit. Alleen worden dips, de tegenslagen van het leven, puberteitscrisissen … nu dan weer al te vaak met psychopathologie verward (of met genderdysforie, nog erger). Leven zonder diagnose blijkt lastig. Zielenknijpen is hip. Voortaan ook gratis op school.
Het is oké om je onwel te voelen. Maar het is ook oké om een schop onder de kont te krijgen. Een klein beetje ruggengraat kweken kan geen kwaad. Geen mens vrolijkt op van een hele dag in bed te liggen. Empathie is goed. Maar van compassie alleen werd nog nooit iemand beter.
Vind je deze blog wel wat hebben? Geef hem onderaan een hartje!
Delen op Facebook of Twitter kan ook: klik op de knop linksonder en klaar. Wil je graag reageren? Dat kan beneden op deze pagina (opgelet: je reactie is zichtbaar).
2022, 28 augustus, Herent. (België). Foto: Bart Cloots.
Volg Tom Helsen op Facebook.
Selah Sue in De afspraak van 27 januari 2022 kijk je hier op VRT NWS. De hele aflevering van Zomergasten met Sandra Phlippen is niet meer terug te kijken vanwege rechtenbeperkingen. De losse gesprekken - zonder tv- en filmfragmenten - vind je hier.
Meer over de mentale gezondheid bij muzikanten lees je op www.the73percent.com (Engels).
Uitgelezen? TELKENS ALS JE NAAR ONS KOMT, mijn nieuwe single, luister je op Spotify, kijk je op YouTube of koop je in de iTunes Store (99 cent).
Comments