Hoe psychiatrische patiënten voor de zot worden gehouden

Volgende week is het weer de 10-daagse van de Geestelijke Gezondheid. In hun pogingen te destigmatiseren doen nobele organisaties en steden er dan alles aan mensen met een psychische kwetsbaarheid als zwakzinnigen weg te zetten.

Onder het motto Samen Veerkrachtig neem je deel aan workshops Irakese kruidengeneeskunde, Yomiqi bosbaden, psycholopen en yogische stresshantering. Of ga je met ufo-believer Jantje Wandelaar (hoe kleinerend is dat) stappen ‘om in je kracht te komen’ - nog nooit iemand tegengekomen die weet wat dat nu eigenlijk is.

Er zijn beslist mensen bij deze activiteiten gebaat. Het zijn zij die uit de boot vallen, wérkelijk moeizaam bijbenen, en het is goed dat iemand zich hun lot aantrekt. Mensen waar ik nota bene beroepshalve al dertig jaar met veel liefde zorg voor draag: de zwaksten der zwaksten.

Anderzijds is er een hele groep patiënten (laat ik ze nu maar gewoon zo noemen) die zich door die geitenwollensokkerij niet ziet bediend. En dat vooral ook niet wenst. Ze laten de 10-daagse aan hen voorbijgaan.

Psychische kwetsbaarheid en infantiliteit worden te vaak door elkaar gehaald. Wie de weg naar de hulpverlening vindt riskeert er als een kind weer uit te komen. Psychoten, depressievelingen, borderliners, junks, hersenlijders, zedenplegers … worden onder de gemene deler van geestesziekte op één hoop geschoffeld en krijgen een haast zelfde soort benadering. Je wordt verondersteld van wafels en pannenkoeken bakken te houden. Bij Sinterklaas hoort een bezoek van de goedheilige man en een chocoladen piet (of een beertje). Met Kerst krijg je je pakje van de Kerstman zelf, die verdomd veel van je schijnt te weten (je bent een deugniet, of net braaf). Op het nieuwe uitzichtloze jaar toast je met Funny Pisang. Met Pasen krijg je een flokke haas en als het meezit hoef je je eieren niet ergens te gaan zoeken. Op daguitstap ga je naar Blankenberge, in een busje met zijn achten, met picknick en een brikje en een koek als vieruurtje. De zoo is ook altijd leuk. Andere jaarlijkse toppers: de carnavalsfuif en pompoenen uithollen met Halloween.

Voor nogal wat hulpverleners zijn alle mensen in een ziekenhuis seniel. Wellicht doet hulpbehoevendheid denken aan zorg dragen voor een kind. De psychiatrie is door die verkleutering verziekt. Tijdverdrijf is belangrijk, meer nog dan met je problemen bezig zijn, en dus slijt je je dagen met smyrnatapijten maken of clownvissen knutselen in papier-maché, voor in het winkeltje. Tussen zonderlingen, dikwijls zo onvoorspelbaar dat je niet eens weet of je veilig bent. ’s Avonds en in het weekend vullen pingpongen en rummikuppen de lege uren. En voor wie ervan houdt: er zijn altijd kleurplaten beschikbaar. Kooksessies, relaxatie, muziektherapie … er valt op geen enkele manier wetenschappelijk te meten in hoeverre het patiënten helpt. Studies hebben het hooguit over ‘positieve praktijkresultaten’. Wat dat ook moge beteken.

Waar het veel te weinig over gaat is dat alles begint met hygiëne, een goede nachtrust en min of meer gezond eten. Daglicht, buiten komen, opdagen, ook al heb je er geen zin in, gezonde sociale contacten, een beetje van alles is genoeg (buurtcentra leveren hier fantastisch werk). Bijleren, bekwamen, niet stilstaan, zich uitgedaagd voelen is de weg naar herstel. Verantwoordelijkheid nemen. Daar vul je zo een 10-daagse mee. Veerkrachtig zijn is heel wat anders dan afleiding zoeken. Het is moed vinden, berekende risico’s nemen, valkuilen opzoeken en ook durven besluiten dat iets niet lukt en daaruit leren.

In de Nederlandse ggz-standaarden valt te lezen: “Professionals staan vaak te weinig stil bij de vraag of zij zelf (onbewust) stigmatiseren en daardoor kan het zijn dat zij hun rol niet pakken. Juist vanuit de ggz, dat wil zeggen patiënt, naaste en professional gezamenlijk, kan men iets aan stigmatisering doen. Elke zorgaanbieder zou een intrinsieke waarde moeten hebben om stigma te willen verminderen en hier dan ook aandacht aan te schenken in de behandeling.” Ze hebben het hier over ritueel labyrint-wandelen, graancirkels maaien en forró-dansen als therapie.

Vind je deze blog wel wat hebben? Geef hem onderaan een hartje!

Delen op Facebook of Twitter kan ook: klik op de knop linksonder en klaar. Wil je graag reageren? Dat kan beneden op deze pagina (opgelet: je reactie is zichtbaar).

2022, 13 september, Kessel-Lo (Hal 5) (België). Foto: Bart Cloots.

Meer over de 10-daagse van de Geestelijke Gezondheid lees je op samenveerkrachtig.be. Per regio wordt een en ander apart georganiseerd. Het programma voor Leuven vind je bij wijze van voorbeeld hier.

De Nederlandse GGZ Standaarden lees je hier.

Uitgelezen? TELKENS ALS JE NAAR ONS KOMT, mijn nieuwe single, luister je op Spotify, kijk je op YouTube of koop je in de iTunes Store (99 cent).