Daar is de snor weer!

Kessel-Lo, 16 juni 2022

Beste Koen

Uiterlijk is niet belangrijk (vertellen mooie mensen ons). Nochtans — ik heb het ook maar uit datingadvies — labelen we elkaar louter op basis van voorkomen: een ja of een nee. In één seconde. De emotionele reutemeteut komt later. Het is hoe de dierenwereld werkt. Per slot van rekening blijven we viervoeters die op onze achterste poten lopen.

Iemand vroeg me waarom ik Charles Manson op mijn site zet. Ze had het over jouw foto, bij je laatste brief, met die nieuwe puntbaard. Ik merkte de gelijkenis meteen op: “Je ziet er uit als een griezel,” zei ik plompweg, toen ik hem voor het eerst zag. Een onterecht seconde-oordeel blijkt nu …

Thuis komt geregeld ‘de man met de te lange mouwen’ voorbij. Ik zoek al jaren een betere bijnaam. Hij draagt een beige impermeabel met vijftien centimeter te lange mouwen, vandaar. Altijd. Toen dacht ik: Koen is géén griezel. Dìt is een griezel. (Noch een crimineel: nu kom je voor wat psychopathologie in aanmerking, de waanstoornis en schizofrenie zoals de criminele Manson kunnen we geloof ik wel uitsluiten.) En daarna: wat mààkt iemand eigenlijk eng?

Een Amerikaans onderzoek lijst de kenmerken van de griezel op. De man met de te lange mouwen voldoet ruimschoots: van mannelijke kunne (een griezeles bestaat kennelijk niet), bleke huidskleur, lange vingers (die zag ik - hoogst uitzonderlijk! - toen hij voor mij stond te betalen), oogwallen en vet, ongekamd haar. Beeld je Rik Torfs zonder colbert in. Aanvullend, aangaande zijn gedrag: hij likt vaak de lippen en lacht onverwacht en bizar. Ik kan je op geen van deze dingen betrappen, Koen.

Je golf- en wijnliefhebberij staan niet op de griezel-hobby-lijst. Je verzamelt geen insecten, zet geen dieren op. En voorlopig noem ik jouw pornobelangstelling geen ‘fascinatie’, zoals bij de creep het geval. Tot slot, dat ik er zelf nooit opkwam, nog steeds volgens dat onderzoek: vogelspotten percipiëren mensen als zéér duister. Bij deze dus: er is geen wetenschappelijke evidentie jou een griezel te noemen.

Dat gezegd zijnde, want daar wilde ik naartoe: vanwaar ineens die dringende baard? Plotse gezichtsbeharing duidt zelden op een frisse geest: psychose (vaak genoeg meegemaakt in de psychiatrie) of misschien wel radicalisering. Beiden lijken mij weinig waarschijnlijk. Uit stijlgevoel of modebewustzijn nog minder (ik zag je laatst nog op espadrilles). De ware oorzaak ligt dus elders.

Wars van elke trend was je dertig jaar geleden al een vroeg adopter van de luiemannenbaard. George Michael begon ermee, maar die associatie vond je maar niks. Toen waren alleen opposanten en gezagsdragers bebaard: vakbondslui, leraren, boswachters … En verplegers natuurlijk, die zich in dat vrouwenberoep zo trachtten te vermannen.* Die baarden vertelden iets. Maar niet jouw luiemannenbaard: je ging van zijn leven niet de barricades op, gaf hooguit enkele maanden les (en dan nog: lichamelijke opvoeding) en je kwam zelden in een bos. Je maakte geen statements. Dat bemoeilijkt de verklaring van die puntbaard nu: helemaal baardloos was je nooit.

In tegenstelling tot vandaag waren baarden doorheen de geschiedenis nooit zomaar een modeverschijnsel. Er zijn vele hypotheses: bijvoorbeeld een rapport uit de periode 1842-1971 laat zien dat de baardentrend optreedt telkens vrouwenschaarste in de huwbare leeftijd dreigt: gezichtshaar vergroot dan de kans op succes bij vrouwen. Omgekeerd scheerden mannen de boel af als er juist meer vrouwen waren. Om zachter en betrouwbaarder over te komen (altijd gevonden dat mensen met baarden hun ware gelaat verstoppen): omdat er juist zoveel vrouwen waren was de kans op seksuele uitbuiting en verlating veel groter. Het is in die zin een beetje atypisch dat de hipsterbaard pakweg vijftien jaar geleden plots weer de kop op stak. Er is namelijk al jaren een overschot aan vrouwen.

Hoe dan ook, Koen, is je timing ongelukkig: de baard is namelijk op zijn retour. Misschien houdt de aanname van Darwin nog het meeste steek: we voelen ons seksueel aangetrokken tot mensen die een zeldzaam voorkomen hebben. En nu ongeveer elke man een baard heeft gaan de millennials massaal over op de snor. Als het van het scheermerk Billie afhangt zelfs de vrouwen (“Het is onze missie om lichaamshaar voor alle vrouwen te normaliseren,’ klinkt het daar. ’Snorren zijn voor ons de volgende stap om ons doel te bereiken, want elke vrouw heeft een snorretje maar niemand durft erover te praten.”).

Ik zou dus durven besluiten dat seksuele aantrekkingskracht al lang geen thema meer is en het alsnog met luiheid heeft te maken. Maar dat lijkt me vreemd: zo’n baard als de jouwe vraagt immers toewijding, bewustzijn.

Of is het misschien omdat je manuscript overal wordt afgewezen en je blogs afgekraakt, Koen? Dat je, in afwachting van je eerste bescheiden succes, alvast in je voorkomen die excentrieke gevierde schrijver bent? Dat je denkt: in de plaats van het werk te doen ga ik alvast mijn baard laten groeien: kijk mij kunstenaar zijn! Het is een kwestie van tijd vooraleer je je haar weer laat groeien.

Ga dan beter voor de snor. Mijn steun heb je. En vertel aan Kat dat zij rustig er ook een mag.

Tot schrijfs!

Je kozijn,

Joost

PS: je hoeft het in jouw antwoord op deze brief niet over mijn zwarte kleren of MacBook te hebben.

* Ik vernam dat ze bij de federale ambtenarij voortaan genderinclusief praten: ‘zijn mannetje staan’, ‘als één man’, ‘met man en macht’ is vanaf nu ongewenst taalgebruik. Ik probeer het ook, echter lukt het me niet om een genderinclusief woord te vinden dat ‘vermannen’ in deze context kan vervangen. Excuus. De suggestie luidt die uitdrukking te hertalen naar ‘moed houden’. Dat klinkt dan: “En verplegers natuurlijk, die in dat vrouwenberoep trachtten te moed te houden.”

Vind je deze blog wel wat hebben? Geef hem onderaan een hartje! Delen op Facebook of Twitter kan ook: klik op de knop linksonder en klaar.

2022, 15 juni, Leuven (Comeniusgebouw, musicalcompagniemithe.com) (België). Foto: Charlotte Vander Stichele.

Kijk hier een iconisch filmpje van Charles Manson ("I am nobody") en zie de treffende vergelijking.

De resultaten van het onderzoek waarnaar wordt verwezen (On the nature of creepiness) lees je via deze link helemaal gratis (Engelstalig) (bron: www.scinapse.io).

Leer op deze pagina over de instructies voor genderinclusief taalgebruik door de federale ambtenaren.

Bekijk de opvallende campagnes van het vrouwelijke scheermerk Billie: Movember by Billie en Red, White, and You Do You.

Meer van Koen op www.koenvandenborre.be en op Instagram (@koenvdborre/@haikuoen). Mis niks van hem en schrijf je in op zijn nieuwsbrief.